Zmiany w prawie:

W czerwcu bieżącego roku weszła w życie nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego (w ramach pakietu „100 zmian dla firm – Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców”). Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (zwana dalej: ustawą) jest najobszerniejszą i najbardziej kompleksową zmianą w tej materii od wielu lat. Jej wprowadzenie ma skutkować m.in. przyspieszeniem postępowań administracyjnych, czy adekwatnością kar administracyjnych do ciężaru naruszenia prawa. Nowelizacja ma również za zadanie stworzyć podwaliny dla zawiązywania bardziej partnerskich, niż do tej pory, relacji między administracją a obywatelami. Dla osiągnięcia powyższych celów wprowadzono do kodeksu szereg nowych rozwiązań.

Instytucja ponaglenia (art. 37 k.p.a.). Może ono zostać złożone w przypadku przekroczenia przez organ terminu załatwienia sprawy lub prowadzenia jej w sposób zbyt opieszały. Organ wraz z zawiadomieniem o nierozpatrzeniu sprawy w terminie, musi pouczyć stronę o możliwości złożenia ponaglenia. W wyniku skorzystania z tego środka przez stronę, organ wyższego stopnia może zobowiązać organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, a także zarządzić wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości. W razie potrzeby może także nakazać podjęcie środków zapobiegających występowaniu bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.

Tzw. milczące załatwienie sprawy w ramach nowej, ogólnej procedury, zgodnie z żądaniem strony. Sprawa może być załatwiona milcząco (art. 122a § 1. k.p.a.), jeżeli istnieje przepis szczególny, który na to pozwala. Sprawa będzie mogła być uznana za załatwioną w sposób milczący po upływie miesiąca od doręczenia organowi żądania strony, jeżeli organ nie wyda do tego czasu decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie ani nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji.

Mediacja – nowe przepisy umożliwiają mediację we wszystkich sprawach administracyjnych, których charakter na to pozwala, zarówno między stronami postępowania, jak i między stronami a organem (Rozdział 5a). Mediacja jest prowadzona przez osobę trzecią – bezstronnego mediatora. Skorzystanie z mediacji w postępowaniu administracyjnym może przyczynić się do uzyskania decyzji, która zadowoli stronę/strony i nie zostanie zaskarżona, co ma szansę uprościć postępowanie.

Kary pieniężne – art. 189d wprowadził dyrektywy wymiaru kar administracyjnych, zgodnie z którymi organ wymierzając karę musi wziąć pod uwagę m.in. ciężar i okoliczności naruszenia prawa, stopień przyczynienia się przez stronę do naruszenia prawa, wysokość osiągniętych przez karanego korzyści, a także warunki osobiste osoby fizycznej, na którą nakładana jest administracyjna kara pieniężna. Dyrektywy wymiaru kary są brane pod uwagę jeżeli przepis określa wysokość kary za pomocą przedziału. Organ nie może więc obniżyć kary z uwagi na wymienione okoliczności, jeśli jej wysokość jest sztywno ustalona w przepisie.

Organ odstąpi od nałożenia kary administracyjnej i poprzestanie na pouczeniu strony, jeżeli (art. 189f § 1 i 3):
– waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała
naruszania prawa,
– strona została już ukarana za to samo zachowanie, a poprzednia
kara spełnia cele, dla których miałaby być ukarana
– strona wykonała postanowienie sądu (o którym mowa w art. 189f § 2).

Nie podlega ukaraniu strona, która działała w warunkach siły wyższej (art. 189e).

Źródło: Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego. Czego dotyczą zmiany i jak je stosować?, Ministerstwo Rozwoju, maj 2017 r.

Wybrane bieżące orzecznictwo:

Prawo cywilne: upływ terminu użytkowania wieczystego, a własność lokali 

„Czy upływ terminu, na jaki zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego nieruchomości, na której znajduje się budynek wielolokalowy, powoduje wygaśnięcie prawa odrębnej wlasności lokalu w tym budynku (art. 235 § 2 k.c. w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali – Dz.U. z 2015 r. poz. 1892)?

Upływ terminu, na który zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego gruntu, nie powoduje wygaśnięcia prawa odrębnej własności lokalu znajdującego się w budynku położonym na tym gruncie.”

Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2017 r., sygn. akt: III CZP 11/17

Prawo cywilne: stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości

„Czy sąd jest związany żądaniem stwierdzenia zasiedzenia na rzecz tylko jednego z małżonków w sytuacji, gdy oboje małżonkowie byli posiadaczami nieruchomości i okres ewentualnego zasiedzenia upłynąłby w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej?

Stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania także wtedy, gdy z ich twierdzeń oraz ustaleń sądu wynika, że na skutek zasiedzenia nieruchomość weszła do majątku wspólnego wnioskodawcy oraz jego małżonka, którego wniosek nie dotyczył. W takiej sytuacji sąd powinien jednak zwrócić uwagę uczestników na ewentualną potrzebę zmiany wniosku.”

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2017 r., sygn. akt III CZP 49/17

Gospodarka nieruchomościami: nakłady poniesione na budowę infrastruktury technicznej 

Czy przy aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, o której mowa w art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami, możliwe jest zaliczenie na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną wartości nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej dokonanych przed pierwszą aktualizacją opłaty, a jeśli tak – to czy można je zaliczyć w toku pierwszej aktualizacji?

Przewidziane w art. 77 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, w brzmieniu obowiązującym do dnia 22 sierpnia 2017 r., zaliczenie na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną wartości nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej nie może nastąpić przy pierwszej aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., sygn. akt III CZP 33/17