Apelacja, odpowiedzialność przewoźnika na podstawie konwencji CMR, zasada ryzyka, odpowiedzialność absolutna, moc dowodowa prawomocnego wyroku skazującego obcego sądu karnego, prawo właściwe, swobodna ocena dowodów
Wyrok Sądu Apelacyjnego
w Krakowie – Wydział I Cywilny
z dnia 8 lipca 2015 roku,
sygn. akt I ACa 590/15
1. Prawo właściwe dla oceny wartości dowodowej prawomocnego wyroku skazującego zagranicznego sądu karnego
Potrzeba stwierdzenia treści prawa obcego może mieć miejsce nie tylko wtedy, gdy sąd polski ma zastosować prawo obce jako prawo właściwe przy rozstrzyganiu danego stosunku prawnego, ale również w każdej sytuacji, w której ma być dokonana ocena jakiejkolwiek kwestii prawnej w świetle zagranicznego prawa, a więc zarówno ocena z punktu widzenia prawa materialnego, jak i procesowego (np. kwestia oceny prawomocności zagranicznego orzeczenia sądowego). Nie dotyczy to jednak mocy dowodowej dokumentu w postaci prawomocnego już wyroku skazującego obcego sądu karnego w sytuacji, gdy wyrok ten był tylko jednym z wielu dowodów składanych w sprawie. Ocena wartości tego dowodu należy, zgodnie z art. 233 k.p.c., do sądu orzekającego w sprawie.
2. Zagraniczny dokument urzędowy
Zagranicznym dokumentem urzędowym jest dokument sporządzony przez organ państwa obcego (nie tylko jego oryginał, lecz również jego odpis bądź uwierzytelniony wyciąg), w ramach powierzonych mu kompetencji, we właściwej formie. Za takowy może więc zostać uznany zarówno protokół sporządzony przez zagraniczną policję, jak i wyrok zagranicznego sądu.
Na mocy art. 1138 k.p.c. zagraniczne dokumenty urzędowe zrównane są pod względem ich mocy dowodowej z polskimi dokumentami urzędowymi.
3. Ciężar dowodu na brak odpowiedzialności przewoźnika według Konwencji CMR
Stosowanie do art. 18 Konwencji CMR ciężar dowodu, że zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec (art. 17 ust. 2 Konwencji CMR) ciąży na przewoźniku.
4. Należyta staranność przewoźnika działającego na podstawie Konwencji CMR
Obowiązki przewoźników działających na podstawie Konwencji CMR niewątpliwie nakazują kierowcy zachowanie szczególnej ostrożności w czasie jazdy oraz postoju, w czasie opuszczania pojazdu, wybierania miejsc na wypoczynek lub nocleg, podczas kontaktów z osobami trzecimi, w doborze środka transportu oraz stosowania zamknięć itd.
Nie ma jednak, w świetle art. 355 k.c., podstaw do obciążenia przewoźnika w międzynarodowym transporcie samochodowym bezwzględnym obowiązkiem zapobieżenia skutkom napadu rabunkowego z groźbą lub użyciem broni, gdyż zadanie takie byłoby niewykonalne, a jego odpowiedzialność opierałaby się nie na zasadzie ryzyka, lecz miałaby charakter absolutny, co w stosunkach cywilnoprawnych jest wyjątkiem.
5. Zarzut przekroczenia swobodnej oceny dowodów
Ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.
Zarzut przekroczenia swobodnej oceny dowodów, skutkującej błędnymi ustaleniami faktycznymi, może być skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykaże przekroczenie swobody sędziowskiej w zakresie któregoś z wyżej wymienionych kryteriów. Nie może tego jednak dokonać poprzez zaprezentowanie stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Samo przedstawienie przez stronę odmiennych wniosków niż wynikają z oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji nie świadczy jeszcze o przekroczeniu swobodnej oceny dowodów. Wymagane jest bowiem posłużenie się w tym celu argumentami jurydycznymi oraz wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych.
Braki i sprzeczności w zeznaniach świadków również nie mogą same w sobie dowodzić naruszenia zasad oceny dowodów, jeśli ich wystąpienie zostało przez sąd rozpoznający sprawę dostrzeżone i wskazane w uzasadnieniu wyroku.
6. Ustalenie mocy dowodowej dowodu
Sąd wydający wyrok ocenia moc dowodową danego dowodu, która oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.
7. Spóźnione twierdzenia i dowody
Wydanie niekorzystnego dla strony wyroku nie może stanowić samoistnej podstawy powołania się w postępowaniu apelacyjnym na nowe fakty i dowody. Dotyczy to także dokonania odmiennej, niż oczekiwał skarżący, oceny dowodów powołanych przez samego skarżącego.