We wrześniu tego roku zostały wprowadzone przepisy, które przewidują możliwość wnoszenia pism procesowych do sądu w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Wprowadzono również nową formę czynności prawnej – formę dokumentową.
Ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która z wyjątkiem poszczególnych regulacji weszła w życie w dniu 8 września 2016 roku (dalej: ustawa) przewiduje możliwość dokonania wyboru wnoszenia pism procesowych za pomocą systemu teleinformatycznego (art. 125 § 2 – Kodeksu postępowania cywilnego, dalej: k.p.c.). Dotychczas taki sposób wnoszenia pism procesowych był możliwy tylko w elektronicznym postępowaniu upominawczym (art. 50528 k.p.c.).Wniesienie pisma inicjującego dane postępowanie za pomocą systemu teleinformatycznego będzie miało dalsze konsekwencje. Sąd będzie mógł bowiem dokonywać doręczeń pism sądowych stronie, która wniosła pismo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego właśnie z wykorzystaniem tego systemu (art. 1311 § 1 k.p.c.). Dowodem doręczenia pisma będzie elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji. Również strony postępowania, które nie wnosiły pism za pomocą systemu teleinformatycznego będą mogły zawnioskować, żeby sąd doręczał im pisma za pomocą w/w systemu. Doręczanie pism sądowych w ten sposób wiąże się jednak z pewnym ryzykiem dla ich adresatów. Jeżeli sąd nie otrzyma elektronicznego potwierdzenia odbioru korespondencji, pismo zostanie uznane za skutecznie doręczone po upływie 14 dni od daty umieszczenia go w systemie teleinformatycznym (art. 1311 § 2 k.p.c.). W praktyce oznacza to, że osoba wnosząca pismo za pomocą systemu teleinformatycznego albo która zawnioskowała o doręczanie jej pism sądowych w powyższy sposób, powinna co jakiś czas logować się do systemu, celem zapoznania się z treścią przesłanej korespondencji.W postępowaniu wszczętym za pomocą systemu teleinformatycznego również wyrok będzie mógł być utrwalony nie w formie pisemnej, ale w systemie elektronicznym, a podpisy pod takim orzeczeniem zostaną złożone poprzez opatrzenie dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
W postępowaniu egzekucyjnym wnioski i oświadczenia będą mogły być dokonywane w systemie teleinformatycznym (art. 760 § 1 k.p.c.).Choć regulacje dotyczące systemu teleinformatycznego obowiązują od 8 września br. system teleinformatyczny nie został uruchomiony we wszystkich sądach. Czas faktycznego wdrażania systemu wyniesie 3 lata od wejścia w życie ustawy (art. 20 ustawy).
Powyższe zmiany korespondują z wprowadzeniem nowej formy czynności prawnej – formy dokumentowej. Dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią (art. 77 k.c.). Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie (art. 772 k.c.), a więc np. w postaci korespondencji e-mail lub w SMS-ie.
Wybrane bieżące orzecznictwo:
Prawo upadłościowe: orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej
„Czy wierzycielem w rozumieniu przepisu art. 376 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze uprawnionym do złożenia wniosku o orzeczenie pozbawienia określonej osoby prawa prowadzenia działalności gospodarczej i pełnienia funkcji jest każdy wierzyciel dłużnika, czy tylko wierzyciel, którego wierzytelność już istniała w okresie zajmowania funkcji przez tę osobę, tj. który w czasie właściwym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości byłby na liście wierzycieli pokrzywdzonych” Wierzyciel jest legitymowany do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z powodu niezgłoszenia przez niego w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości tej spółki także wtedy, gdy wierzytelność wnioskodawcy powstała po zaprzestaniu pełnienia przez uczestnika funkcji członka zarządu.Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2016 r., sygn. akt: III CZP 48/16
Prawo cywilne: wyłączenie zniesienia współwłasności
„Czy umowa zawarta pomiędzy współwłaścicielami, na podstawie, której wyłączone zostało uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności na podstawie art. 210 k.c. również czasowo wyłącza możliwość zniesienia współwłasności w sprawie wszczętej na wniosek wierzyciela jednego ze współwłaścicieli, który taką umowę zawarł. Umowa współwłaścicieli czasowo wyłączająca uprawnienie do zniesienia współwłasności nie wiąże wierzyciela współwłaściciela będącego stroną tej umowy”.Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2016 r., sygn. akt: III CZP 36/16
Prawo spółek: przymusowy odkup i wykup akcji
„Czy mniejszościowy akcjonariusz spółki akcyjnej traci swój status z dniem zapłaty ceny wykupu (art. 418 § 3 w zw. z art. 417 § 1 zd. 1 k.s.h.) w sytuacji, gdy zainicjował on przed przyjęciem tej ceny procedurę odkupu, w ramach której została ustalona i zapłacona wyższa cena (art. 312 § 8 w zw. z art. 418[1] § 7 k.s.h) Akcjonariusze mniejszościowi przestają być akcjonariuszami spółki akcyjnej z dniem uiszczenia przez akcjonariuszy większościowych ceny wykupu ustalonej przez biegłego wybranego przez walne zgromadzenie (art. 418 § 3 w związku z art. 417 § 1 k.s.h.)”.Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2016 r., sygn. akt: III CZP 39/16
Postępowanie cywilne: legitymacja do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie
„Czy osoba, która występuje o swe własne ubezwłasnowolnienie jest legitymowana do złożenia takiego wniosku. Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć także osoba, która ma być ubezwłasnowolniona”. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2016 r., sygn. akt: III CZP 38/16